Międzynarodowy Dzień Świadomości Jąkania

Dzień ten, ustanowiony w 1998 roku podczas Światowego Kongresu Osób Jąkających się, ma na celu zwrócenie szczególnej uwagi społeczeństwa na przypadłość, z którą boryka się ponad 60 milionów osób na świecie. Wiele z nich spotyka się na co dzień z brakiem akceptacji ze strony otoczenia, co bardzo często przyczynia się do ich wyobcowania, a niekiedy nawet depresji, co zdecydowanie utrudnia terapię. Nieznana jest dokładna przyczyna jąkania. Część badań wskazuje wyraźnie na genetyczne podłoże, inne z kolei sugerują, że istotnym czynnikiem wywołującym to zaburzenie mowy mogą być również urazy podczas porodu. Najczęściej problem pojawia się we wczesnym dzieciństwie, zaraz po tym, kiedy dziecko zaczyna mówić. Niekiedy jąkanie może pojawić się również u osób dorosłych na skutek ciężkiego urazu neurologicznego lub nadużywania narkotyków – wtedy mówimy o tak zwanym jąkaniu nabytym. Im wcześniej dziecko jąkające się zostanie poddana odpowiedniej terapii, tym lepsze są rokowania na wyeliminowanie lub znaczne ograniczenie zaburzeń mowy. Warto zaznaczyć, że nie istnieje żaden związek między jąkaniem się a inteligencją. Kluczową kwestią w terapii jest natomiast samoakceptacja i wiara we własne możliwości. Dowodem na to są znani i lubiani, którzy w różnym stopniu zmagali się (lub w dalszym ciągu się zmagają) z jąkaniem. Wśród nich między innymi takie osobistości, jak Bruce Willis, Samuel L. Jackson, John Scatman, Winston Churchill czy Elvis Presley. Najbardziej rozpoznawalnym jąkającym się Polakiem jest niewątpliwie Jerzy Owsiak, a przy tym nie brakuje mu charyzmy, dowcipu i bystrości umysłu i pomysłów – zwłaszcza jednego, który co roku realizuje koncertowo.

Międzynarodowy Dzień Świadomości Jąkania został ustanowiony, by zwrócić naszą uwagę na problem niepłynności mowy. Niestety, problem jąkania dotyczy także dzieci, również tych najmłodszych. Obecnie przechodzimy trudne emocjonalnie momenty, które bywają „wyzwalaczami” jąkania. Jest to również trudny czas dla dzieci, pełen zakazów i dyscypliny w tym niby beztroskim okresie życia.

Problem zaburzeń płynności mowy pod postacią jąkania jest coraz lepiej poznany. Pojawia się wiele tytułów i przełomowych publikacji opartych na nowych badaniach. Na bazie tej wiedzy, terapia jąkania staje się coraz bardziej skuteczna, jednak ważna jest właśnie świadomość tego problemu.

Świadomość rodziców

Pojawienie się jąkania u małego dziecka jest dla rodziców ogromnym zaskoczeniem, a nawet szokiem. Rozpoczyna się nerwowe poszukiwanie przyczyny problemu. Nadal w świadomości rodziców pokutuje pogląd, iż jest to jąkanie wczesno-dziecięce, które z czasem samo ustąpi. Niestety jest to mit i wiele ryzykujemy licząc, iż to właśnie nasze dziecko dogoni statystkę i samo przestanie się jąkać. Każdy dzień czekania, aż problem sam ustąpi zamienia się w tygodnie, a nawet miesiące narastania problemu.

Czas by to ryzyko zastąpić pewnością, że można nawet małemu dziecku bardzo pomóc zaczynając od niewielkich zmian w komunikacji i relacjach rodzinnych, poprzez specjalistyczne ćwiczenia logopedyczne, a kończąc na diecie i spokojnym śnie.

Świadomość dziecka

Już nawet najmłodsze dzieci mają świadomość, iż się jąkają. Czują, że z ich mową jest jakiś problem. Okazują to lub ukrywają w różny sposób. Zasłaniają usta, nie chcą mówić, występują u nich problemy w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi. Nie terapeutyzowany problem rośnie razem z dzieckiem. Co więcej, temat jąkania może stać się rodzinnym tabu. Nie ukrywajmy przed dzieckiem prawdy o jąkaniu. Jeżeli nie wiemy jak podjąć ten temat z dzieckiem, skorzystajmy z pomocy specjalisty. Bo jeśli dziecko nie zostanie odpowiednio przygotowane na konfrontacje społeczną, możemy być pewni, iż niestety uczynią to inne dzieci, a nawet nieświadomi dorośli.

Świadomość społeczna

Jąkanie jest dla nas wciąż nieco zaskakujące. Spotykając osobę z tym zaburzeniem, a w szczególności dziecko, nie za bardzo wiemy jak się w tym „znaleźć”. Reakcje są różne. W najlepszym wypadku, nie chcemy urazić, próbujemy zrozumieć słowa, pomagamy w komunikacji. Z punktu widzenia specjalistycznego może to przynieść zupełnie odwrotny efekt.

Oto kilka wskazówek:

• Słuchajmy uważnie i bądźmy naturalni.

• Akceptujmy to, że każdy z nas jest inny.

• Wysłuchajmy wypowiedzi nie przerywając jej.

• Nie próbujmy „zagadać” drugiej osoby i zgadywać co ma na myśli.

• Dajmy kilka sekund pauzy zanim rozpoczniemy naszą wypowiedź.

• WAŻNE: Nie kończymy sami słów i zadań rozmówcy, niejako wyręczając go.

• Nie udzielajmy porad (np.: zwolnij, napisz to na kartce).