Dziecko rodzi się z szeregiem praw, których przestrzeganie jest warunkiem prawidłowego rozwoju i szczęśliwego dzieciństwa. Podstawowym z nich jest prawo do bezpiecznego życia. Przedszkole Miejskie nr 8 w Lublińcu wzięło udział w kampanii edukacyjnej „DZIECIŃSTWO BEZ PRZEMOCY” i w ten sposób obchodzić Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania Przemocy wobec Dzieci. Jest to moment refleksji nad tym, jak najmłodsi są chronieni przed krzywdzeniem. Problem jest złożony i niestety wciąż aktualny, dlatego my w ramach akcji edukacyjnych powróciliśmy do tego tematu, podnosząc świadomość rodziców, opiekunów i wychowanków.

W ramach kampanii „Dzieciństwo bez przemocy” przedszkolaki uczestniczyły w zajęciach, które miały na celu naukę rozpoznawania i szanowania swoich granic, emocji oraz zasad bezpieczeństwa. Dzieci uczyły się, jak reagować na sytuacje, które mogą budzić niepokój, takie jak nieodpowiednie zachowania ze strony innych osób, a także jak dbać o swoje ciało iemocje.

Zajęcia obejmowały tematy takie jak rozróżnianie dobrego i złego dotyku, rozpoznawanie swoich uczuć, reagowanie na zagrożenia oraz rozróżnianie dobrych i złych tajemnic. Dzieci dowiedziały się, jak ważne jest wyznaczanie swoich granic, mówienie „nie” w niekomfortowych sytuacjach, a także jak szukać pomocy u zaufanych dorosłych. Zajęcia miały na celu nie tylko ochronę dzieci przed przemocą, ale także rozwijanie ich świadomości emocjonalnej i społecznej, co wpływa na ich poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie w codziennym życiu.

Dla rodziców w ramach akcji przygotowaliśmy szereg artykułów opowiadających o tematyce nurtującej większość z nas: jak być dobrym rodzicem, w jaki sposób dyscyplinować dziecko – zamiast klapsa, jak motywować do działania zgodnego z naszą wolą bez nakazów bezpośrednich, o sposobach na zrozumienie myślenia i postępowania dziecka, a także jak chronić dziecko przed niebezpieczeństwem.

Poczucie bezpieczeństwa podstawą prawidłowego rozwoju

Środowisko wychowawcze bardzo wpływa na rozwój każdego młodego człowieka. Zaspokojenie potrzeb, budowanie relacji jest bazą do prawidłowego funkcjonowania emocjonalnego i społecznego. Od najmłodszych lat istnieje pewien stopień zależności od osób dorosłych, które odpowiadają za zaspokajanie potrzeb najmłodszych. Kluczową jest tutaj potrzeba bezpieczeństwa, to ona warunkuje zaspokajanie innych potrzeb. Co się dzieje, kiedy dziecko doświadcza lęku, obaw, poniżenia? Jego rozwój nie może przebiegać prawidłowo. Jest narażone na szereg trudności, które mogą być obecne przez całe dorosłe życie. 

Różne oblicza przemocy

Przemoc to nie tylko samo działanie, które wywołuje krzywdę, ale także każde zaniechanie związane z zaspokajaniem potrzeb czy udzieleniem pomocy. Pojęcie to określane jest, jako intencjonalne postępowanie jednej osoby wobec drugiej, gdzie charakterystyczna jest przewaga sił, która doprowadza do naruszenia granic i praw. Przemoc przejawia się w bardzo różny sposób, a jej oblicz jest bardzo dużo. Jest związana nie tylko ze środowiskiem rodzinnym, ale z każdym miejscem, w którym dzieci dorastają, także z otoczeniem szkolnym i grupą rówieśniczą. Doświadczenie przemocy bardzo często skutkuje traumą i wywiera głęboki wpływ na psychikę człowieka.

Niszczące skutki przemocy

To, co łączy wszystkie rodzaje przemocy to ogromne, szkodliwe konsekwencje, jakie zostawia w psychice dziecka. Są to skutki emocjonalne, poznawcze, zdrowotne i społeczne. Konsekwencje przejawiają się w samopoczuciu i zachowaniu dziecka oraz w jego relacjach z otoczeniem. Nie dotyczą tylko okresu dzieciństwa, ale często „dorastają” z człowiekiem i obecne są w dorosłym życiu. Patrząc na skalę negatywnych skutków, bardzo ważne jest reagowanie i udzielanie pomocy pokrzywdzonym. Dlatego tak istotne jest nieustanne podnoszenie świadomości przeciwdziałania przemocy wobec dzieci.

Jak wygląda ten problem w Polsce? Niestety jest to kwestia wciąż aktualna. Na stronach fundacji „Dajemy Dzieciom Siłę” (organizacja, która kompleksowo zajmuje się problematyką przemocy i wykorzystywania seksualnego dzieci), czytamy, że:

• „41% dzieci doświadcza przemocy ze strony bliskich dorosłych”,
• „72% dzieci doświadczyło jakiejś formy krzywdzenia”,
• „57% dzieci doświadczyło przemocy rówieśniczej” (https://fdds.pl/).

Zwracając uwagę na pieczę zastępczą, temat przemocy dotyczy także placówek opiekuńczo – wychowawczych. Polecamy artykuł Kryzys pieczy zastępczej w Polsce, opierający się na raporcie NIK dotyczącego funkcjonowania placówek pieczy i problem przemocy również jest tam ujęty.

Jak zapobiegać przemocy wobec dzieci?

Pierwszy krok

To nieustanne przypominanie o znaczeniu praw dzieci. Światowy Dzień Przeciwdziałania Przemocy wobec Dzieci jest związany z obchodzonym 20 listopada Dniem Ochrony Praw Dziecka. Istotne, aby przypominać, jak ważne są prawa dzieci, a zadaniem dorosłych jest ochrona najmłodszych poprzez odpowiednią opiekę i wychowanie.  W omawianym kontekście warto zwrócić uwagę na prawo do życia i rozwoju oraz prawo do życia bez przemocy i poniżania. Na straży tych praw w Polsce stoją określone organy prawne mi. in. Rzecznik Praw Dziecka.

Drugi krok

Ważna kwestia to reagowanie. Ochrona najmłodszych to obowiązek wszystkich ludzi, bądźmy wrażliwi na najmniejsze objawy krzywdzenia dzieci. Wykazując się bierną postawą przyczyniamy się do cierpienia, a jako dorośli mamy moc pomocy i działania.

Jak zareagować, kiedy podejrzewasz, że dziecko doświadcza przemocy?

• porozmawiaj z osobą krzywdzoną, powiedz, ze domyślasz się, co się dzieje, zapytaj, czego by potrzebowała
• spróbuj porozmawiać z potencjalnym sprawcą, uświadom, że stosowanie przemocy jest przestępstwem
• zaoferuj wezwanie policji lub zaproponuj inną pomoc
• możesz zawiadomić Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
• możesz zadzwonić na „Niebieską Linię” pod numer 800 12 00 02
• powiedz, że są dorośli, którym dziecko może zaufać i że razem znajdziecie pomoc.

Wzajemna relacja RODZIC – DZIECKO

„Dzieci które mają dobre relacje z rodzicami:

1. Ufają, że mogą zawsze uzyskać ich pomoc

Dlatego mogą śmiało mierzyć się z różnymi zadaniami rozwojowymi. Mogą też, kiedy sobie nie radzą, przyjść i otwarcie o tym powiedzieć. Wiedzą, że nie spotkają się z krytyką, karą, naganą, tylko dostaną wsparcie. Rzadziej więc ukrywają różne swoje błędy i eksperymenty przed rodzicami. Rzadziej kłamią.

2. Wierzą w skuteczność komunikacji

Wierzą w to, że do rozwiązywania konfliktowych sytuacji nie trzeba używać siły. Że zawsze można znaleźć rozwiązanie, które będzie pasowało obydwu stronom. Czasem to, co komunikują, jest mocne i bezpośrednie, ale jest też łatwiejsze do odczytania niż milczenie i unikanie kontaktu.

3. Wierzą, że rodzice są po ich stronie

Mają mocne przekonanie, że cokolwiek by się stało, ich rodzice nie będą walczyć z nimi, tylko wspólnie rozwiązywać różne trudności. Dzięki temu są w stanie wiele rodzicom wybaczyć. Dobra, bezpieczna więź sprawia, że dziecku mniej szkodzą wszelkie przejawy „warunkowej” miłości i akceptacji jeśli nie zaczynają się pojawiać tak często, że stanowią zagrożenie dla relacji.

4. Nie boją się okazywania emocji i przyznawania do wrażliwości

Mają dobry kontakt ze swoimi emocjami i potrafią rozpoznawać swoje potrzeby, ponieważ czują się wystarczająco bezpiecznie, żeby się z nimi mierzyć. Nie muszą tłumić emocji, udawać twardych i nieczułych. Nie boją się panicznie zranienia i nie unikają go za wszelką cenę, bo wiedzą, że w trudnych chwilach zawsze mogą liczyć na pomoc.

5. Traktują siebie tak, jak same są traktowane. Lubią siebie, akceptują, potrafią sobie wybaczać.

Dziecko, które doznaje miłości i dobroci, potrafi być dobre także dla samego siebie. Uważa siebie za wartościowego człowieka. Nie oskarża siebie i nie pogrąża się w poczuciu winy.

6. Dobrze rozpoznają swoje potrzeby, raczej wiedzą, o co im chodzi i nie boją się tego powiedzieć

Dzieci, które potrafią rozpoznać, czego potrzebują, dają sobie prawo do mówienia tego głośno. Potrafią w kontakcie z rodzicami, ale też obcymi ludźmi, wytłumaczyć o co im chodzi, powiedzieć, co im nie pasuje.

Łatwiej się z nimi dogadać i ich zrozumieć, bo i one rozumieją lepiej siebie.

7. Są niezależne od opinii z zewnątrz

To, czy lubią i akceptują siebie, nie zależy od tego, jak traktują je inni, dlatego lepiej radzą sobie z różnymi trudnościami w relacjach z ludźmi. Dużo trudniej namówić je na robienie rzeczy, które im nie służą, bo ich zachowanie nie opiera się na posłuszeństwie, tylko na zdrowym rozsądku i możliwości podejmowania dobrych decyzji.

8. Mają chęć poznawania świata, ciekawość, pasje.

Dzieci, które mają mocną, bezpieczną więź z rodzicami mają dużo „apetytu na rozwój”. Ich energia nie musi koncentrować się na zdobywaniu i podtrzymywaniu bliskości i dzięki temu mogą uczyć się, poznawać świat, zdobywać doświadczenia.

9. Są życzliwe dla innych i zainteresowane pomaganiem im.

Potrzeba wzbogacania życia innych, dawania, troszczenia się jest podstawowym wyposażeniem każdego człowieka, które ma szansę uaktywnić się wtedy, kiedy nie musi troszczyć się o swoje potrzeby związane z przetrwaniem.

10. Nie boją się popełniania błędów, ponoszenia porażek.

Wiedzą, że nie da się uczyć nie popełniając błędów. Są pewne, że nie stracą w ten sposób zaufania i akceptacji swoich rodziców. Wiedzą też, że ich wartość jako ludzi nie zależy od tego, jak bardzo są nieomylne.

Uczą się więcej, bo nie boją się podejmować wyzwań, eksperymentować.

Wiedzą też, że mogą śmiało podejmować różne trudne działania, bo jeśli w którymś momencie zrezygnują, nie będzie to porażką. Nie boją się sprawdzać, czy dobrze sobie radzą i dostosowywać zachowania do informacji, jakich dostarcza im otoczenie.”

Agnieszka Stein, Dziecko z bliska idzie w świat

Pamiętajmy, że dzieci są przyszłością świata, zadbajmy wspólnie, aby nasza przyszłość była szczęśliwa, a nie „skrzywdzona”.